Kolekcjonowanie sztuki

Kolekcjonowanie sztuki – od czego zacząć?

Każdy miłośnik sztuki prędzej czy później zapragnie, aby tą pasję przelać również na wnętrze własnego domu. Tak naprawdę obrazy znaleźć można w każdym sklepie z meblami, lub markecie, ale co jeśli chcemy posunąć się o krok dalej i mieć w domu dzieło prawdziwego artysty? Tak właśnie rozpoczyna się kolekcjonowanie sztuki.

„Kolekcjonerstwo mógłbym zdefiniować najprościej jako wybieranie, gromadzenie i przechowywanie przedmiotów posiadających wartość subiektywną. Podkreślam subiektywny charakter działalności kolekcjonerskiej, ponieważ emocje i zamiłowanie do składnika lub składników zbioru bywają niewspółmierne do wyjątkowości czy wartości komercyjnej tych przedmiotów” – Werner Muensterberger

Zalety i cele kolekcjonowania

„Kolekcja jest moją historią, pełną niezapomnianych wrażeń, odkryć, wielu godzin rozmów z wybitnymi artystami i ludźmi kultury (…)”

Jerzy Starak

Zasadniczo, cele tworzenia kolekcji można podporządkować dwóm głównym motywacjom:

1. Pierwszą, tą górnolotną i nie zawsze do końca dającą się zracjonalizować jest po prostu czysta pasja. Kolekcja z czasem staje się pewnego rodzaju biografią i zwierciadłem kolekcjonera, bardzo intymną (bo emocjonalną) częścią jego osoby. Kolekcjonowanie i wszystkie działania, które się w związku z nim podejmuje prowadzą niewątpliwie do intensywnego samorozwoju, kształtowania naszej wrażliwości na nowo, a także do poszerzenia palety naszej wiedzy i doświadczeń. Kolekcjonowanie sztuki jest bardzo wciągającą i przynoszącą niesamowite emocje przygodą – wyobraźmy sobie chociażby sytuację licytowania dzieła na aukcji, a następnie triumfalnego powrotu do domu z nową zdobyczą i chęcią pokazania jej bliskim.

„Od samego początku czas zdobywania ciekawego obiektu powodował stan „podwyższonego ciśnienia”, częściową utratę racjonalnego myślenia. Na szczęście jeszcze funkcjonuję.”

Waldemar Andzelm

LOKATA KAPITAŁU

2. Drugą, nieco bardziej praktyczną jest funkcja lokaty kapitału i tworzenia swojego dziedzictwa. Nie jest rzadkością sytuacja, gdy obraz danego artysty zakupić można za stosunkowo nieduże pieniądze, a po latach to samo dzieło może być warte wielokrotnie więcej.

Tak samo istotną kwestią jest fakt, że kolekcja jako taka ma dużą wartość. Przypomnijmy, że kolekcja od zbioru różni się tym, że jest pewną całością, jest komplementarna, spójna, stanowi zapis pewnej historii i doświadczenia kolekcjonera. Wielu z nich decyduje się np. na tworzenie katalogu swoich kolekcji, które są publikowane, na dzielenie się swoją kolekcją na poświęconej jej stronie internetowej, czy nawet udostępnia kolekcję do publicznego zwiedzania w lokalu (np. Museum Susch w Szwajcarii, założone przez Grażynę Kulczyk).

„Kolekcjonowanie jest nie tylko formą rywalizacji, przedłużeniem w czasie swojego „ja”, ale też uczestniczeniem w czymś dobrym, w czymś, co ubogaca społeczeństwo poprzez doświadczanie sztuki.”

Grażyna Kulczyk

Dla kogo jest kolekcjonowanie sztuki?

Najkrótszą i najprostszą odpowiedzią byłoby „dla każdego”.
Ograniczeniem nie jest tutaj brak wiedzy czy odpowiedniego wykształcenia, bo każdy kolekcjoner w trakcie swojej drogi i tak musi się pod tym kątem rozwijać, a bardzo często w trakcie tego procesu sam staje się ekspertem.

Ograniczeniem nie jest również budżet, którym dysponujemy, bo nie trzeba inwestować od razu w dzieła najsławniejszych artystów – choć to oczywiście również jest kuszącą opcją, ponieważ na rynku dostępne są np. rysunki, szkice w cenach dużo niższych, niż ich flagowe dzieła. Znacząco różnią się też ceny prac wykonywane w danych technikach – prace na papierze wykonane akwarelą będą w większości przypadków tańsze niż prace wykonane farbą olejną na płótnie. Rzeźba ceramiczna będzie dużo tańsza, niż brąz.

Na rynku funkcjonują również inkografie – sygnowane i numerowane wydruki pigmentowe o standardach muzealnych i archiwalnych. Pierwowzorem do powstania inkografii jest oryginał – najczęściej obraz na płótnie. Technika ta wykorzystuje wysokiej jakości atrament pigmentowy i bezkwasowy papier artystyczny ze specjalnym certyfikatem jakości. Edycje są limitowane. One również funkcjonują w dużo niższych cenach, co sprawia, że więcej osób jest w stanie sobie na nie pozwolić.

Skąd czerpać wiedzę o sztuce?

Dość oczywistym jest, że trudno samodzielnie poruszać się po rynku sztuki bez pewnego zaplecza intelektualnego i wiedzy. Podczas tworzenia kolekcji można oczywiście korzystać z pomocy galerzystów i marszandów, znajomych ze świata sztuki, jednak zdecydowanym ułatwieniem jest posiadanie pewnej świadomości artystycznej i znajomości rynku sztuki.

Wiedzę tą można nabyć na wiele sposobów:

1. Prasa, Internet, literatura

Są to źródła ogromnej ilości wiedzy na temat historii sztuki, które mogą pozwolić nam na poszerzenie kolekcjonerskich horyzontów, a ich lektura może być doskonałym sposobem na ukształtowanie artystycznego gustu i stwierdzenie, jakie obiekty najbardziej nas interesują i przykuwają naszą uwagę – czy będzie to sztuka dawna, czy raczej ta najnowsza, malarstwo, rzeźba, przestrzenne instalacje lub jeszcze coś innego.

W celu zyskania orientacji na temat tego, co aktualnie dzieje się w świecie sztuki (i np. gdzie warto byłoby się udać – o tym więcej w kolejnym punkcie), warto zapoznać się z prasą dotyczącą sztuki i kultury. Większość najbardziej znanych pism posiada stałe rubryki poświęcone sztuce. Można je znaleźć w „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Wyborczej”, „Newsweeku”, „Polityce”, czy w „Rzeczpospolitej”.

Oczywiście istnieją pisma poświęcone wyłącznie sztuce – tutaj do tych najbardziej znanych zaliczyć można miesięcznik „Szum”, który prócz wersji papierowej ma bardzo aktywną stronę internetową bogatą w najbardziej aktualne teksty na temat polskiej sztuki współczesnej.

Innymi godnymi polecenia źródłami wiedzy może być Fundacja Bęc Zmiana, która wydaje „Notes na 6 Tygodni”, a także strony „Dwutygodnik” i „Postmedium”.

2. Odwiedzając instytucje kultury

Dzięki regularnym wizytom w galeriach i muzeach również można zdobyć orientację w świecie sztuki, poznać nazwiska lokalnych, zdobywających uznanie artystów, których na próżno poszukiwać w podręcznikach do historii sztuki. Szczególnie warto brać udział w wernisażach – podczas tych uroczystych otwarć nowych wystaw można poznać artystów, kolekcjonerów i inne osoby zainteresowane sztuką, a także zdobyć wiedzę o dziełach u samego źródła i z pierwszej ręki.

Regularny i bezpośredni kontakt ze sztuką wydaje się być również zupełnie nieodzowny w kształtowaniu swojego indywidualnego gustu – tak, jak podczas nauki obcego języka należy się z nim „osłuchać”, tak w przypadku sztuki aby poznać język, którym się ona posługuje, należy się „opatrzeć”.

3. Podczas podróży

Zwiedzając inne miasta i kraje, obowiązkowym punktem każdego wyjazdu osoby zainteresowanej sztuką powinny być miejscowe instytucje kultury – pozwolą one poszerzyć horyzonty każdego kolekcjonera przez poznanie twórczości uznanych artystów, a być może właśnie jakieś zagraniczne dzieło sztuki stanie się pamiątką z takiego wyjazdu.

Jak wybierać dzieła do swojej kolekcji?

„Moja kolekcja przez większość lat jej budowy opierała się na wyrzeczeniach. Również w tym sensie, że ani nie chcę, ani nie mogę mieć „wszystkiego”. Oparta jest na bardzo subiektywnych, osobistych kryteriach i specyficznej emocjonalności. Kupuję sztukę ambitną, która jest mi bliska, podoba mi się, inspiruje, jest ważna i ciekawa”

Michał Borowik

Przy wyborze dzieł do swojej kolekcji, najważniejsze jest to, by kupować tylko takie prace, które naprawdę się nam podobają. Cytując Monikę Branicką – „Kupuj oczami, a nie uszami”. Rynek sztuki jest względny i kierowanie się wyłącznie nazwiskiem artysty czy modą może być na dłuższą metę zgubne, bo w kolejnych latach wiele może się jeszcze zmienić, a świat sztuki widział już wiele modnych fal i wiele spektakularnych upadków.

Kolekcjonowanie sztuki zaczyna się często od zakupu prac na papierze. Prace takie zakupić można również online w Arttrakt-SHOP

Gdzie można dokonać zakupu prac?

W galerii sztuki
Na aukcjach, np. w Domach Aukcyjnych (np. DESA Unicum, Polswiss Art, Sopocki Dom Aukcyjny)
Przez internet (np. www.onebid.pl/pl)
Osobiście

Dlaczego warto nabywać dzieła w galeriach sztuki?

Kupowanie dzieł przez pośrednika jakim są galerie ma niewątpliwie dużo plusów, jest wygodną i bardzo bezpieczną opcją.

1. Wybór dzieł. Galerie współpracują z ograniczoną liczbą artystów, by skutecznie promować ich twórczość. Z tego względu zanim galeria sztuki zdecyduje się na reprezentowanie konkretnego artysty, najpierw przeprowadza dokładne badania nie tylko jego twórczości, ale również możliwości rozwoju jego kariery oraz perspektyw rozwoju poziomu cen prac takiego artysty. Innymi słowy – galerie, mogąc sobie pozwolić na reprezentowanie ograniczonej liczby artystów, wybierają uznane lub zdobywające popularność nazwiska. W związku z tym, jeśli nasza wiedza na temat sztuki jest ograniczona i nie chcemy zagłębiać się w twórczość każdego artysty z osobna, a przy kupnie ryzykować, że nasz wybór wcale nie będzie dla nas korzystny – warto zdecydować się na nabycie pracy w galerii sztuki, gdzie praca badawcza przy wyborze dzieł została wykonana przez specjalistów.

2. Galeria współpracując z artystami odpowiada nie tylko za promocję artystów, ale i za poziom cen ich prac. Do działań podejmowanych przez galerię, oprócz sprzedaży dzieł, zalicza się również działalność kulturalna – cykliczna organizacja wystaw, wydawanie katalogów, publikacje w prasie a także prezentacje na targach sztuki i plenerach. Wszystkie te działania, prócz zapewnienia reprezentowanym artystom rozpoznawalności, prowadzą do ugruntowania się ich pozycji na rynku sztuki, co ma swoje odzwierciedlenie w rozwoju cen ich prac. Kupując zatem dzieło z galerii sztuki ryzyko, że nabyta przez nas praca straci na wartości jest zdecydowanie mniejsze.

3. Wsparcie specjalistów przy wyborze prac. Nabywając prace w galerii sztuki możemy liczyć na wsparcie pracowników, którzy pomogą nam wybrać pracę odpowiednią do naszego wnętrza. Często w przestrzeni galerii prezentowane są tylko niektóre z dzieł, którymi dysponuje instytucja. Podczas procesu zakupu, pracownicy często przygotowują dla nas również te prace interesującego nas artysty, które na co dzień nie są dostępne, a które mogą być dla nas równie atrakcyjne.

W związku z wymienionymi wyżej działaniami, cena dzieła zakupionego w galerii zawiera marżę, czyli procent od ceny pracy, który otrzymuje galeria w zamian za swoją pracę badawczą, promocję twórczości artystów i dbanie o poziom cen ich prac.

Sara Szczegóła

Kolekcjonowanie